W XXI roku Polska bardzo otworzyła się na politykę prorodzinną, która regularnie jest usprawniana, zapewniając wygodniejsze życie wielu grupom społecznym. Wszyscy wiedzą o płatnych urlopach macierzyńskich dla zatrudnionych rodziców oraz 500+. Jest jeszcze jedno świadczenie socjalne, ratujące matki, które urodziły dziecko będąc bez zatrudnienia. Mowa o tak zwanym Kosiniakowym, które zostało wprowadzone w 2016 roku, kiedy to Władysław Kosiniak-Kamysz był Ministrem Pracy i Polityki Społecznej. Poniżej zostaną zaprezentowane wszystkie najważniejsze informacje o tym, czym właściwie jest to świadczenie, komu przysługuje oraz w jaki sposób można złożyć wniosek.
Kosiniakowe, czyli ratunek dla tych, którym nie przysługuje zasiłek macierzyński
Inicjatorem projektu tego świadczenia socjalnego jest wspomniany wyżej były minister Władysław Kosiniak-Kamysz. Stąd potoczna nazwa „Kosiniakowe”. Na mocy ustawy „o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw” z dnia 24 lipca 2015 roku od 1 stycznia 2016 roku w życie weszło nowe świadczenie socjalne, które zapewniło godny byt tym rodzicom, którzy do tej pory byli pomijani. Najprościej rzecz ujmując, do Kosiniakowego uprawnieni są praktycznie wszyscy rodzice, którym nie przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego. Biorcami są najczęściej bezrobotne marki. W ten sposób rozwiązano ogromny problem, który dotyczył dziesiątek tysięcy rodzin, gdzie matki zajmowały się dzieckiem i nie mogły podjąć pracy, żeby zapewnić godny byt swojej rodzinie. Kosiniakowe otrzymuje się bez względu na zatrudnienie oraz odprowadzanie składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Ile pieniędzy może przyznać Kosiniakowe?
W momencie wejścia w życie wyżej wspomnianej ustawy ustalono wartość wypłaty na 1000 zł miesięcznie z możliwością waloryzacji co 3 lata. Po 3 latach działania programu nie zdecydowano się na jego zmianę i nadal otrzymuje się 1000 złotych netto, które w dzisiejszych czasach ma już nieco niższą wartość. Dlatego z dużym prawdopodobieństwem w ciągu najbliższych lat wartość Kosiniakowego może wzrosnąć o 100 lub więcej zł.
Kto dokładnie może ubiegać się o świadczenie?
Główną grupą odbiorców wsparcia socjalnego są bezrobotne matki. Jednak w szczególnych przypadkach mogą ubiegać się o nie także:
- rolnicy – w przypadku niepobierania zasiłku,
- pracownicy zatrudnieni na umowy „śmieciowe” (cywilnoprawne),
- studenci,
- inne osoby niezatrudnione.
Ze względu na więź z dzieckiem, o prawo do Kosiniakowego mogą ubiegać się następujące osoby:
- matka, ojciec;
- prawny opiekun dziecka – na dziecko, które znajduje się w wieku obowiązku szkolnego (7 lub w szczególnych przypadkach 10 lat);
- rodzina zastępcza – oprócz rodzin zawodowych;
- osoba przysposabiająca dziecko – na dziecko, które znajduje się w wieku obowiązku szkolnego (7 lub w szczególnych przypadkach 10 lat).
Ojciec może pobierać Kosiniakowe wyłącznie w szczególnych wypadkach. Matka zawsze ma pierwszeństwo i musi wyrazić zgodę na skrócenie swojego zasiłku macierzyńskiego do minimum 14 tygodni od urodzenia dziecka. Kolejnymi szczególnymi wypadkami, przy których ojciec może pobierać świadczenie, jest porzucenie dziecka przez matkę i jej śmierć.
Jak długo można pobierać Kosiniakowe?
Urlop macierzyński przysługuje kobiecie w stanie zatrudnienia przez rok od urodzenia dziecka z możliwością przedłużenia na bezpłatny urlop wychowawczy. Zasiłek przysługującym matkom bez zatrudnienia działa na podobnych zasadach. Dzięki temu osoby, których nie było stać na zapewnienie godnego początku życia swoich pociech, mogą liczyć na przynajmniej rok pomocy, licząc od dnia narodzin. Warto zaznaczyć, że osoby, które urodziły więcej dzieci (podczas jednego porodu), będą mogły liczyć na dłuższe przyznawanie świadczenia.
Przy jednym dziecku otrzymuje się standardowe 52 tygodnie. Dla każdego kolejnego dziecka odbiera się świadczenie za 65, 67, 69 i 71 tygodni w przypadku pięcioraczków. Czas ten został określony na podstawie dojrzałości dziecka do momentu, w którym można przekazać jego opiekę osobom trzecim w celu podjęcia pracy.
Co ze składkami i podatkiem?
Praktycznie wszystkie świadczenia socjalne przyznawane z budżetu państwa nie są opodatkowane ani nie zapewniają odprowadzania żadnych składek do ZUS. To dlatego zawsze otrzymuje się kwotę, wynosząca równe 1000 zł „na rękę”.
Pieniądze te również nie wliczają się do dochodu, czyli pobierając Kosiniakowe nie trzeba przejmować się wpisywaniem go w coroczne zeznanie podatkowe PIT. Ponadto starając się o otrzymanie wsparcia z tego tytułu, nie trzeba przedstawiać żadnego zaświadczenia o dochodach. Warto jednak pamiętać o tym, że można ubiegać się o jedno świadczenie socjalne i pobieranie Kosiniakowego może zablokować inne programy socjalne:
- specjalne zasiłki opiekuńcze,
- zasiłek dla opiekuna,
- dodatek do zasiłku rodzinnego,
- świadczenie rodzicielskie,
- świadczenie pielęgnacyjne.
Dlatego w przypadku, kiedy komuś może przysługiwać więcej świadczeń, najlepiej będzie skontaktować się z lokalnym urzędnikiem od spraw świadczeń socjalnych i dowiedzieć się, która opcja będzie najkorzystniejsza.
Wniosek o Kosiniakowe
Formularz o przyznanie Kosiniakowego można złożyć w najbliższym urzędzie odpowiedzialnym za sprawy socjalne lub po prostu pobrać z Internetu. Jego oficjalna nazwa to „Wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego”. Jako że pomoc finansowa jest przyznawana bez względu na sytuację dochodową, wypełnienie formularza jest bardzo proste i szybkie.
Warto na własną rękę sprawdzić, jaki organ zajmuje się sprawami socjalnymi danego obrębu. W zależności od miejsca zamieszkania może się to różnić, ale najczęściej chodzi o MOPS (Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej lub GOPS (Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej). Wniosek można przesłać także drogą elektroniczną. Żeby to zrobić, należy skorzystać z podpisu elektronicznego, do którego wykorzystuje się Profil Zaufany lub bankowość elektroniczną. Formularz jest łatwo dostępny i można go znaleźć w wyszukiwarce internetowej lub skorzystać z oficjalnej strony organu, w którym zamierza się złożyć wniosek. Dokument znajduje się także na stronie Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Dokumenty potrzebne do złożenia wniosku o Kosiniakowe
Jak wspomniano wcześniej, składanie wniosku nie wymaga skompletowania stosu dokumentów. Niemniej jednak osoba ubiegająca się o świadczenie musi udowodnić, że rzeczywiście jej przysługuje. Należy do tego przygotować swój dowód osobisty, akt urodzenia dziecka i wszelkie dodatkowe dokumenty, które określają prawdo do opieki nad dzieckiem (tylko w szczególnych przypadkach tj. opiekuni prawni i rodziny zastępcze). Dzięki temu pracownik socjalny jest w stanie zweryfikować matkę lub opiekuna i dziecko, na które ma zostać przyznane świadczenie.
Kiedy złożyć wniosek o Kosiniakowe i w jakich przypadkach można otrzymać odmowę?
Wniosek powinno się składać do 3 miesięcy od urodzenia dziecka. Dlatego, jeśli ktoś nie dopełni formalności w tym czasie, to poskutkuje przyznaniem pieniędzy jedynie od momentu złożenia wniosku do 52 tygodnia życia dziecka (w przypadku pojedynczego porodu). Złożenie wniosku przed 3 miesiącem od urodzenia zapewnia otrzymanie wyrównania za cały okres od porodu.
W ustawie o Kosiniakowym określono dokładnie, komu nie przysługuje świadczenie socjalne. Oto sytuacje, w których nie można spodziewać się pozytywnego rozpatrzenia wniosku:
- pobieranie innej zapomogi za granicą,
- świadczenie na dziecko jest już pobierane przez innego opiekuna,
- pobieranie zasiłku macierzyńskiego z tytułu zatrudnienia.
Jeśli żaden z powyższych scenariuszy nie ma miejsca, to można liczyć na pozytywne rozpatrzenie wniosku.
Kosiniakowe, becikowe i 500+ – jak mają się do siebie?
Obecnie w Polsce można korzystać z tak wielu różnych programów socjalnych, że każdy z pewnością zaczyna czuć się nieco skołowany. Okazuje się, że spełniając określone warunki, po urodzeniu dziecka przysługują wszystkie programy jednocześnie. Warto dokładnie przeanalizować różnice pomiędzy tymi zapomogami i odpowiednio przygotować się na maksymalne wykorzystanie ich możliwości.
Najpierw zajmiemy się porównaniem Kosiniakowego i becikowego. Obydwa świadczenia przysługują od razu po urodzeniu dziecka. Żeby otrzymać becikowe, należy złożyć dokumenty do 12 miesięcy po porodzie i otrzymuje się jednorazowe 1000 zł. Warto zwrócić jednak uwagę na to, ze w przeciwieństwie do Kosiniakowego, należy przedstawić zaświadczenia o dochodach, które w sumie nie mogą przekroczyć 1922 zł na osobę. Obydwa świadczenia nie są opodatkowane ani nie zapewniają składek ZUS, więc nie trzeba uwzględniać ich w rocznym zeznaniu. Becikowe jest jednorazowe, więc nie ma co liczyć na wyrównanie przy składaniu wniosku z opóźnieniem.
500+ to całkowicie inny program, który działa trochę podobnie do Kosiniakowego. Od 2019 roku rząd zmienił zasady przyznawania najpopularniejszego świadczenia w Polsce i obecnie mogą z niego korzystać opiekunowie każdego dziecka do 18 roku życia – bez względu na osiągane dochodu. Dlatego przy składaniu wniosku o Kosiniakowe zawsze warto pomyśleć o załatwieniu 500+ i becikowego, co może zapewnić całkiem duży zastrzyk pieniędzy w bardzo ważnym i wymagającym okresie po porodzie.
Podsumowanie informacji
Kosiniakowe to świadczenie socjalne przysługujące opiekunom bez prawa do zasiłku macierzyńskiego przez pierwszy rok życia dziecka (w szczególnych wypadkach dłużej). Jego wartość wynosi 1000 złotych netto, co najprawdopodobniej w najbliższym czasie ulegnie waloryzacji. Jeśli chce się otrzymać wyrównanie, to należy złożyć wniosek maksymalnie do 3 miesięcy od porodu. W przypadku, gdy opiekun pobiera zasiłek macierzyński lub inny odpowiednik zza granicy, Kosiniakowe nie przysługuje.
Wniosek składa się w najbliższym urzędzie gminy lub miasta (GOPS lub MOPS). Można także skorzystać z platformy internetowe z wykorzystaniem profilu zaufanego. Tak, jak wszystkie świadczenia socjalne, Kosiniakowe nie podlega opodatkowaniu, ani nie zapewnia składek do ZUS. Dlatego nie trzeba przejmować się niczym podczas składania rocznego zeznania PIT. Zasiłek może być wypłacany przez okres od 52 do 71 tygodni w przypadku pięcioraczków.
Pomimo tego, że Kosiniakowe nie przysługuje przy pobieraniu wielu różnych zasiłków na dziecko, można z niego korzystać równolegle z 2 innymi najpopularniejszymi programami socjalnymi w Polsce. Becikowe i 500+ nie wykluczają możliwości otrzymania zamiennika macierzyńskiego. Dlatego, jeśli świeżo upieczenie rodzice dobrze to zaplanują, to mogą otrzymać nawet 2500 zł w pierwszym miesiącu życia dziecka i po 1500 przez kolejne 11. Z takimi pieniędzmi matka może zapewnić swojemu dziecku podstawowe, godne warunki życia. W przypadku porodu mnogiego, na każde dziecko otrzymuje się wielokrotność 500+.